Zelfdiscipline,’ schrijft de Koreaanse filosoof Byung-Chul Han, ‘is fataler dan gedisciplineerd worden door een ander, omdat verzet tegen jezelf onmogelijk is.’

Iedereen krijgt de vrijheid, maar daarmee ook de plicht: de plicht om optimaal te presteren. ‘Wie faalt heeft dat dan ook aan zichzelf te wijten, het is zijn eigen schuld en met die schuld moet hij maar zien te leven.’ Met andere woorden: ‘De prestatiemaatschappij baart depressieven en kneuzen.’

René Gude concludeert hetzelfde over de gesportificeerde samenleving: ‘De individuele winnaar neemt alles en is gelukkig, maar de verliezer – vaak dezelfde persoon, maar iets later – heeft niets en wordt treurig.’ En de aantallen verliezers ‘lopen op’, aldus Gude: ‘Depressie is in 2020 volksziekte nummer één.’

Toch is dat wat de prestatiesamenleving voortbrengt: een leger aan Duracellkonijntjes, barstend van de ambitie, de motivatie en de drive, maar zonder duidelijke richting. Of, zoals Jeroen van Baar het schrijft in zijn boek De Prestatiegeneratie (2014): ‘Passie is een doel op zich geworden, in plaats van een bijproduct van interesse.’